Schokbeton, een Zwijndrechts bedrijf met een uniek product. Bij toeval ontdekt. Het succes leidde tot een internationale vermaardheid.
Vroeg in de vorige eeuw merkte betonwerker Gerrit Lieve (1888-1944) dat het vers gemengde beton dat hij vervoerde in een kruiwagen met een kapot houten wiel, harder werd dan hij gewend was. Hij ging op onderzoek uit en ontdekte dat door de schokbeweging door het kapotte wiel, het beton compacter en harder werd. Een (toevallige) vinding dus, met grote gevolgen. Samen met compagnon Matthijs Leeuwrik (1900-1980) ontwikkelde hij een schokproces door een oude wasmachine om te bouwen tot schokmachine. In 1932 richtten zij samen het bedrijf Schokbeton op en in 1935 verwierven zij een patent op het schokproces. Na de Tweede Wereldoorlog, werd het patent en de schoktafel-licentie in meer dan dertig landen verkocht. De Historische Vereniging Zwijndrecht is de trotse bezitter van het eerste schokapparaat, waarmee Gerrit Lieve experimenteerde.
Vanaf november 2015 tot maart 2016 werd in De Vergulde Swaen een expositie over het bedrijf Schokbeton gehouden, waarvoor grote belangstelling bleek. Drijvende kracht achter de inrichting van de tentoonstelling was Bas Los, die gedurende een groot deel van de openingsuren aanwezig was om bezoekers van informatie te voorzien. Ter gelegenheid van de expositie is er ook een fietsroute in Zwijndrecht uitgezet langs een dertigtal schokbetonnen werken. Deze routebeschrijving is gratis af te halen aan de balie in De Vergulde Swaen.
De verkoop-slogan was: “Schokbeton is Superbeton”
Schokbeton was succesvol in prefabricage van allerlei betonelementen. Het eindproduct was van een dermate hoge kwaliteit en dichtheid dat het schone betonoppervlak geen onderhoud behoefde. Een andere succesfactor was de bereidheid om mee te denken met opdrachtgevers bij de uitvoering van het architectonisch ontwerp. Goede en unieke vooroorlogse voorbeelden zijn: Diergaarde Blijdorp en de Koopmansbeurs, beide te Rotterdam. Naast maatwerk werd de meerderheid van de productie gevormd door standaard hard-betonnen elementen, waaronder vooral kozijnen, dorpels, lateien en traptreden. Door een goede bedrijfsorganisatie kreeg Schokbeton na de oorlog grote werken aangeboden en verstevigde het zijn marktpositie. In de na-oorlogse wederopbouw-periode was de productie op het hoogtepunt. In Rotterdam werd o.a. gebouwd aan het Groothandelsgebouw en nieuwe wijken zoals de Lijnbaan.
Ook in Zwijndrecht en elders waren omvangrijke bouwprojecten. Voor de bouw van ruim duizend prefab betonschuren in de Noordoostpolder werd een tweede Schokbeton fabriek in Kampen gevestigd. Ook elders kwamen vestigingen; de groei was onstuitbaar. In het buitenland onderkende men al snel de kwaliteit van schokbeton als wonderbeton. In nog geen tien jaar tijd kreeg meer dan de helft van de Europese landen een schokfabriek. Daarna volgden Afrika, Azië en Amerika. In de jaren tachtig kwamen de eerste problemen. Door economische druk en nieuwe technische ontwikkelingen raakte het schokproces uit beeld. Schokbeton kwam in financiële moeilijkheden en overnames volgden. De merknaam en de fabriek in Zwijndrecht bleven bestaan tot 2006. Op het bestaande terrein was tot voor kort het betonbedrijf Loveld NL gevestigd.
Maar ook dit bedrijf heeft het niet kunnen bolwerken. In oktober 2015 werden de poorten gesloten. Jammer. Een uniek bedrijf is verloren gegaan en behoort nu tot de geschiedenis.
