In de inleiding van de beleidsnota “Gemeentelijke Monumenten en Beeldbepalende Panden” stelt de gemeente de volgende vraag: “Welke nog bestaande gebouwen en plekken willen we nalaten aan de volgende generaties inwoners van Zwijndrecht en Heerjansdam? De beleidsregels gemeentelijke monumenten en beeldbepalende panden geven een antwoord op die vraag door gebouwen en landschapsstructuren te benoemen die het behouden waard zijn en door aanbevelingen te doen hoe dit op een efficiënte en effectieve manier kan worden bereikt in het kader van de Modernisering van de Monumentenzorg. Het behoud van gebouwen en plekken die van algemeen belang zijn en die het karakter en de identiteit van de gemeente Zwijndrecht mede bepalen kan zodoende worden geborgd”.

De nota vervolgt met een verklaring van de noodzaak om beleidsregels voor gemeentelijke monumenten op te stellen. Naast een aantal rijksmonumenten (die wel zijn beschermd) beschikt Zwijndrecht over een aantal monumentwaardige panden, die binnen de bestaande ruimtelijke regelgeving niet voldoende worden beschermd. Dit betekent dat een aangevraagde sloopvergunning voor een dergelijk pand niet kan worden geweigerd. Met name de sloop van een potentieel monumentwaardig pand aan de Rotterdamseweg was in maart 2015 aanleiding voor een ‘stroomversnelling’ in de gemeentelijke besluitvorming.

De scores verkregen bij de beoordeling historische waarde gebruikt de gemeente om onderscheid te maken in twee categorieën:

• gemeentelijk monument wanneer er sprake is van een evidente (zeer) hoge monumentale waarde bij een score 50 punten of hoger.
• karakteristiek / beeldbepalend pand bij een score 40 t/m 49 punten.

In de beleidsnota verklaart de gemeente dit onderscheid als volgt:

 “Het aanwijzen van een gebouw of gebied als gemeentelijk monument is het zwaarste middel om de beoogde bescherming te bereiken, maar daarnaast kan dit doel in veel gevallen ook worden bereikt door hierover regels op te nemen in het bestemmingsplan”.

Buiten het gemeentelijk beleid vallende monumenten/objecten

Diverse bij inventarisaties beoordeelde panden, die lager dan 40 punten scoorden, krijgen geen aparte bescherming binnen het gemeentelijke monumentenbeleid. Deze objecten vallen onder de reguliere bouwregelgeving via bestemmingsplannen en het welstandsregime. Binnen het overzicht van monumenten op deze HVZ-website nemen we deze 40-min categorie wel mee als:

• interessant historisch pand/object bij een score van minder dan 40 punten.

Tenslotte is er nog een vierde categorie, die niet via gemeentelijk beleid wordt beschermd, maar onder de regelgeving van het rijk valt:

• rijksmonument waarvan (vooralsnog) geen score bekend is.

Alle objecten die binnen de genoemde vier categorieën vallen zijn verzameld in een database waarbij diverse zoekfuncties beschikbaar zijn. Zie hiervoor: Overzicht monumenten.

Gevolgen voor bewoners/eigenaren

Op 6 oktober 2016 werd voor de eigenaren en/of bewoners van panden die mogelijk onder het gemeentelijk monumentenbeleid gaan vallen, een voorlichtingsavond gehouden. In een overvolle zaal werd informatie gegeven over het voortraject en de totstandkoming van de beleidsregels. Deze avond was bedoeld als een opmaat voor de gemeente om te komen tot de definitieve vaststelling van die beleidsregels.

De beleidsregels stellen bij sloop of verbouwing aanvullende vergunningseisen, die additioneel zijn op alle bestaande bouwregelgeving.

Een gemeentelijk monument kan niet zondermeer worden gesloopt, verbouwd of veranderd. Hiervoor is een omgevingsvergunning vereist wat betreft ‘het veranderen van een monument’. Tevens wordt advies aan de monumentencommissie gevraagd.

Een karakteristiek / beeldbepalend pand kan niet zondermeer worden gesloopt. Hiervoor is een omgevingsvergunning vereist op grond van het bestemmingsplan. Tevens wordt advies aan de monumentencommissie gevraagd.

Na de vaststelling door B&W van de beleidsregels ontvingen bewoners/eigenaren eind maart 2017 een brief waarin het voornemen tot aanwijzing als gemeentelijk monument of beeldbepalend pand kenbaar werd gemaakt. Betrokkenen bij een potentieel gemeentelijk monument werden uitgenodigd voor een informatieavond op 12 april 2017. Ook deze avond kende wederom een grote opkomst. Naast vragen over de gehanteerde criteria om tot de bepaling van de historische waarde te komen, werd vooral gediscussieerd over mogelijke beperkingen bij sloop/verbouw en verwacht waardeverlies van de panden. Om tegemoet te komen aan de veelal negatieve gevoelens van de aanwezigen werd toegezegd de doorlooptijd van de procedure te verlengen tot het najaar van 2017 en in de tussentijd nog een volgende informatieavond te beleggen.

[Deze tekst is in mei 2017 geschreven en zal worden aangevuld zodra er nieuwe ontwikkelingen te melden zijn.]